Żywność i klimat: Wpływ żywności na środowisko
6 minut(y) czytania
Zaktualizowano dnia: 14.12.2020 13:28:10 GMT
Jaki jest problem z rolnictwem?
Ludzie jedzą mnóstwo żywności. Żeby ją całą wyhodować, polegamy na procesie zwanym rolnictwem lub hodowlą. Biorąc pod uwagę jego skalę, nie jest zaskoczeniem, że rolnictwo w znacznym stopniu przyczynia się do zmian klimatycznych.
Spośród tych emisji rolnictwo odpowiada za 82% (zielony, żółty i pomarańczowy segment diagramu poniżej).
A zatem skąd pochodzą te emisje?
Zużycie energii
Prowadzenie gospodarstwa rolnego wymaga energii. Większość tej energii pochodzi ze spalania paliw kopalnych, podczas którego do atmosfery uwalniany jest CO₂ .
Nawozy i pestycydy
Wiele środków chemicznych stosowanych w rolnictwie również wymaga znacznych zasobów energii do produkcji.
Rolnicy często stosują nawozy sztuczne: środki chemiczne, które zawierają specyficzne składniki odżywcze, by rośliny rosły większe, silniejsze i w szybszym tempie
.

Azot jest wykorzystywany do wytwarzania białek
Podczas gdy nawozy są niesamowicie przydatne, ich produkcja jest odpowiedzialna za 1,2% globalnych emisji gazów cieplarnianych.
Co więcej, większość upraw może wykorzystać jedynie około 50% zastosowanego nawozu. Pozostały nawóz jest często rozkładany przez mikroorganizmy glebowe do podtlenku azotu (N₂O)
: gazu cieplarnianego wywołującego efekt cieplarniany 300 razy silniejszy niż CO₂
.
Jeśli nawóz dostaje się do rzek i jezior, zawarte w nim składniki odżywcze karmią glony i plankton, które ograniczają ilość światła i tlenu w wodzie. To powoduje duszenie się ryb i innych gatunków wodnych
.

Obieg azotu w gospodarstwie rolnym
definition{Pestycydy{pesticide}} to kolejne środki chemiczne stosowane przez rolników. Chronią one uprawy przed chorobami, chwastami i roślinożernymi owadami. Bez zastosowania strategii ochrony upraw takich jak pestycydy straty w zbiorach mogłyby sięgnąć nawet 80%
!
Jednak tak samo jak w przypadku nawozów, produkcja tych środków chemicznych wymaga energii. Są one również toksyczne dla różnych form dzikiej przyrody
, włączając w to zapylacze, które pomagają roślinom się rozmnażać
, i mikroorganizmy, które utrzymują glebę zdrową i żyzną
.
Emisje inne niż CO₂
Rolnictwo jest największym emitentem gazów cieplarnianych podtlenku azotu (N₂O) i metanu (CH₄), odpowiadając kolejno za 80% i 45% antropogenicznych emisji tych gazów.
Omówiliśmy już, jak N₂O może być uwalniany z nawozów sztucznych. Ale skąd jeszcze mogą pochodzić emisje inne niż CO₂? Spójrzmy na poniższy rysunek:

Emisje z rolnictwa inne niż CO₂
Wylesianie i degradacja gleby
Prawie 25% emisji pochodzących z produkcji żywności jest uwalniane na etapie oczyszczania gruntu pod rolnictwo.
Rolnictwo wykorzystuje 50% nadających się zamieszkania terenów na Ziemi i jest odpowiedzialne za 80% wylesienia na świecie
.

Użytkowanie terenów nadających się do zamieszkania
Uprawy zastępujące drzewa magazynują mniej węgla i nie są tak skuteczne w utrzymywaniu zwartej gleby. To sprawia, że gleba jest niestabilna i w konsekwencji dochodzi do jej degradacji, prowadzącej do osuwisk i burz piaskowych
.

Degradacja gleby
Zużycie wody
Podczas gdy woda stanowi 71% powierzchni Ziemi, jedynie 3% z tego to woda słodka, której używamy do picia i podlewania upraw
. Około dwie trzecie zasobów słodkiej wody są uwięzione w lodowcach, co oznacza, że tylko 1% wody na świecie jest dostępny do bezpośredniego wykorzystania przez ludzi
.
Rolnictwo wykorzystuje więcej słodkiej wody niż którykolwiek inny sektor gospodarki, odpowiadając za ponad 70% zużycia słodkiej wody na świecie.
Przyjrzyjmy się temu dokładniej:

Ślad wodny różnych produktów
Zmiany klimatyczne tylko pogorszą te problemy i do 2025 roku nawet do dwóch trzecich globalnej populacji doświadczy braków wody
.
Do 2050 roku globalna populacja ma osiągnąć 9,7 miliarda, więc produkcja żywności będzie musiała wzrosnąć o 50-100%, aby móc wykarmić rosnącą liczbę ludzi
. A zatem jak możemy to osiągnąć, skoro rolnictwo już teraz tak bardzo obciąża naszą planetę i zasoby?
Czym jest zrównoważone rolnictwo?
Powtórzmy to szybko. Obecnie rolnictwo:
- Uwalnia około 21% światowych emisji gazów cieplarnianych
- Zużywa mnóstwo energii
- Niszczy otaczające ekosystemy
- Zajmuje 50% gruntów nadających się do zamieszkania na Ziemi
- Degraduje glebę, co powoduje uwalnianie CO₂ i utrudnia roślinom wzrost
- Odpowiada za 70% globalnego zużycia wody
Gdyby rolnictwo stało się bardziej zrównoważone, żywność mogłaby być produkowana w nieskończoność na tym samym obszarze bez uszczuplania zasobów. Zrównoważone rolnictwo jest również mniej podatne na zmiany klimatyczne, co będzie miało zasadnicze znaczenie, jeśli mamy być w stanie się wyżywić w obliczu zmian klimatu
.
W następnych rozdziałach przyjrzymy się działaniom, które rolnicy i konsumenci mogą podejmować, aby produkcja żywności stała się bardziej zrównoważona.
Następny rozdział