Adaptacja: Co to jest i dlaczego jej potrzebujemy?

9 minut(y) czytania

Zaktualizowano dnia: 30 Apr 2021

W idealnym świecie powstrzymalibyśmy zmiany klimatu – nazywa się to mitygacją. Mitygacja to każde działanie, które pomaga odwrócić lub spowolnić zmiany klimatu poprzez:

  1. Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych LUB
  2. Usunięcie gazów cieplarnianych z atmosfery 

Jednak zmiany klimatu już mają miejsce . Oznacza to, że mitygacja po prostu nie wystarczy , zwłaszcza bez podejmowania krajowych i międzynarodowych działań na dużą skalę na rzecz ochrony klimatu. Dlatego będziemy musieli dostosować się (zaadaptować) do istniejących  i przyszłych skutków zmian klimatu .

Image of Adaptacja i mitygacja

Adaptacja i mitygacja

Adaptacja do zmian klimatu to każde działanie, które pozwala nam w dalszym ciągu zaspokajać podstawowe potrzeby (jedzenie, woda, zdrowie, schronienie) poprzez dostosowanie się do zmian klimatu . Adaptacja może być zaplanowana z wyprzedzeniem lub być reakcją na zmianę , i obejmuje ważne wybory dokonywane przez wszelkiego rodzaju decydentów, w tym rolników, przedsiębiorców, polityków  i poszczególne osoby . Takie wybory mogą przyczynić się do zmniejszenia negatywnych skutków zmian klimatu lub nawet w pełni wykorzystać potencjalne korzyści , takie jak dłuższe okresy wegetacji niektórych upraw .

Decydując, jak wdrażać adaptacje, musimy zachować ostrożność, aby uniknąć niewłaściwej adaptacji . W jej przypadku dokonywane przez nas wybory prowadzą do zwiększenia ryzyka za jakiś czas . Instalowanie dodatkowej klimatyzacji, aby chłodzić pomieszczenia, nie jest doskonałym rozwiązaniem, jeżeli nieumyślnie zwiększa to ciepło na zewnątrz dzięki wyższym emisjom gazów cieplarnianych . Dlatego ważne jest, aby ocenić, które opcje będą zrównoważone w dłuższej perspektywie.

Image of Niewłaściwa adaptacja to wszelkie działania, które pogłębiają problem w perspektywie długoterminowej

Niewłaściwa adaptacja to wszelkie działania, które pogłębiają problem w perspektywie długoterminowej

Czy należy wdrażać adaptację?

Może ci się wydawać, że adaptacja przypomina trochę poddanie się. Czy nie powinniśmy koncentrować naszych wysiłków przede wszystkim na powstrzymaniu zmian klimatu? Cóż, adaptacja ma kilka ważnych korzyści :

  1. Zapobieganie przyszłym stratom (np. szkodom w infrastrukturze, złemu stanowi zdrowia)
  2. Zapewnia możliwości gospodarcze
  3. Tworzy szersze korzyści społeczne i dla środowiska

Zasadniczo adaptacja na sprytne sposoby może zapewnić nam siatkę bezpieczeństwa, przyczyniając się jednocześnie do zmniejszenia potencjalnych szkód przewidywanych przez modele klimatu . Aby to wyjaśnić, przyjrzyjmy się bliżej nauce dotyczącej klimatu i jej niepewnościom. W 2014 r. w modelach przewidywano, że jeśli zrezygnujemy z wysiłków na rzecz ograniczenia (mitygacji) emisji gazów cieplarnianych, średnia światowa temperatura powierzchniowa wzrośnie z 3,7 do 4,8°C do 2100 r. w porównaniu z poziomem sprzed epoki przemysłowej. Modele te nie uwzględniały jednak wszystkich zmienności danych, a jeśli dodamy do nich niepewności dotyczące klimatu, to zakres temperatur wzrasta z 2,5 do 7,8°C .

Image of Uwzględnianie niepewności w naszych modelach

Uwzględnianie niepewności w naszych modelach

Innymi słowy, im mniej robimy, aby mitygować (zatrzymać) zmiany klimatu, tym gorętsza staje się planeta i tym trudniej stosować adaptację . Możemy również odwrócić to założenie – im lepiej wychodzi nam dostosowywanie się do zmian klimatu, tym mniejszy będzie potencjalny wpływ na nasze społeczeństwo . Spójrz na niebieską część na poniższym wykresie: pokazuje, w jaki sposób adaptacja mogłaby pomóc nam radzić sobie z sobie z szerszą gamą warunków klimatycznych .

Image of W jaki sposób adaptacja może zmniejszyć naszą podatność na zmiany klimatu?

W jaki sposób adaptacja może zmniejszyć naszą podatność na zmiany klimatu?

W rzeczywistości możesz się zdziwić, że wiele osób już wdraża adaptację – od prowadzonych na małą skalę ogrodów deszczowych, które zbierają wodę opadową , po przesiedlanie całych społeczności, jak na przykład Isle de Jean Charles w USA .

Dlatego też ważne pytanie brzmi nie czy należy wdrażać adaptację, tylko jak to robić – jaka powinna być skala i szybkość naszej reakcji ?

Większość naukowców zgadza się, że w walce ze zmianami klimatu potrzebujemy zarówno mitygacji, jak i adaptacji do zmian klimatu . Wyzwaniem jest znalezienie równowagi między obiema strategiami, zważywszy na nasz ograniczony czas i zasoby .

Jeżeli jednak zostanie to zrealizowane w sposób skuteczny, zrównoważone podejście będzie prawdopodobnie najtańsze na przestrzeni czasu. Sprawdź poniższy wykres, aby zobaczyć, jak to może działać .

Image of Co jest tańsze? Adaptacja, mitygacja czy ich połączenie?

Co jest tańsze? Adaptacja, mitygacja czy ich połączenie?

Dzięki odrobinie planowania możemy wybrać inteligentne rozwiązania, które łączą te dwa podejścia. Dobrym przykładem jest zarządzanie glebą, gdyż zdrowe gleby mogą zarówno magazynować węgiel (co wspomaga proces mitygacji)  jak i działać jako bufor przeciwko zmianom klimatu, zapobiegając osunięciom ziemi i poprawiając drenaż gleby (co jest adaptacją) .

Image of Inteligentne rozwiązania mierzą się z oboma problemami jednocześnie

Inteligentne rozwiązania mierzą się z oboma problemami jednocześnie

Kiedy i jak powinniśmy wdrażać adaptację?

Istnieje kilka różnych sposobów adaptacji, więc zbadajmy niektóre z możliwości:

  1. Adaptacja reaktywna, lub modernizacja, jest wymagana, kiedy skutki zmian klimatu są odczuwalne . Wzrost poziomu mórz jest dobrym przykładem skutków zmian klimatu, do których już teraz musimy się przystosować .
Image of Adaptacja reaktywna

Adaptacja reaktywna

  1. Adaptacja zapobiegawcza ma miejsce wtedy, gdy decydujemy się na przystosowanie, zanim odczujemy konsekwencje zmian klimatu. W niektórych przypadkach może to być skuteczniejsze, łatwiejsze i mniej kosztowne niż w późniejszym terminie 
Image of Adaptacja zapobiegawcza

Adaptacja zapobiegawcza

  1. Adaptacja bez/niskiego żalu to rozwiązania, które przynoszą natychmiastowe korzyści . Przykłady opcji niskiego żalu obejmują zbieranie wody deszczowej  lub niebudowanie na obszarach wysokiego ryzyka powodziowego  (co wydaje się oczywiste, ale wciąż ma miejsce! ).
Image of Adaptacja bez/niskiego żalu

Adaptacja bez/niskiego żalu

Ile to będzie kosztować?

Dobre pytanie – Bank Światowy szacuje, że adaptacja do 2°C ocieplenia będzie kosztować 70-100 miliardów dolarów rocznie w latach 2010-2050 . Jednak koszty i korzyści będą się różnić w zależności od lokalizacji oraz od tego, ile w ogóle zdecydujemy się zainwestować .

Naukowcy zazwyczaj zgadzają się co do tego, że najtańszy sposób na adaptację to rozpocząć ją teraz . Wynika to z faktu, że wraz ze zmianami klimatu koszty adaptacji wzrastają  i zaczynamy tracić kolejne opcje , co zwiększa koszty szkód . Koszty szkód związanych ze zmianami klimatu, do których nie możemy się dostosować, to „szkody rezydualne” .

Image of Jak radzić sobie z kosztami zmian klimatu

Jak radzić sobie z kosztami zmian klimatu

Wobec rosnącej presji na adaptację, prawie połowa największych firm na świecie zgadza się jednak, że rozwiązania w zakresie adaptacji mogę przynieść dodatkowy, krótko- lub średnioterminowy zysk w wysokości 236 miliardów dolarów . To z kolei może stworzyć różne możliwości w ramach efektu domina.

Czy każdy kraj stać na adaptację?

Każdy kraj będzie musiał się dostosować. Jednak mimo globalnego zagrożenia, wiele krajów, które na to stać, nadal nie ustaliło wymiernych celów w zakresie adaptacji za pomocą krajowych przepisów i polityk .

Istniejące nierówności gospodarcze oznaczają, że niektóre kraje nie będą mogły sobie pozwolić na adaptację w takim stopniu jak inne . Choć bogate kraje są głównymi sprawcami zmian klimatu , to kraje najuboższe odczują skutki najpoważniej . Co więcej, te bogatsze kraje mogą sobie pozwolić na przeznaczanie pieniędzy na rozwiązywanie i dostosowywanie się do tych problemów, podczas gdy krajom rozwijającym się często brakuje zasobów potrzebnych do skutecznej adaptacji . To tworzy lukę adaptacyjną pomiędzy krajami o niskich i wysokich dochodach. Wciąż jest to głęboko niesprawiedliwy problem , który prawdopodobnie pogorszy się w latach 2030-2050 .

Image of Finansowa luka adaptacyjna

Finansowa luka adaptacyjna

Jak możemy sobie poradzić z luką adaptacyjną?

Przede wszystkim musimy przyznać, że adaptacja do zmian klimatu powinna być powiązana ze sprawiedliwym i zrównoważonym rozwojem na całym świecie . Oznacza to pracę na rzecz pomocy ludności najbardziej narażonej na zmiany klimatu oraz znalezienie sposobów na lepsze finansowanie adaptacji w tych miejscach .

Jakie obszary społeczeństwa muszą zastosować adaptację?

Adaptacja będzie miała zasadnicze znaczenie dla budowania lepszych społeczeństw zarówno obecnie, jak i w przyszłości . Musimy dostosować każdy sektor naszego społeczeństwa – od sposobu pozyskania żywności i wody, po zapewnienie wszystkim zdrowia i bezpiecznego schronienia.

Po pierwsze, zbadajmy, jak dostosować sposób, w jaki produkujemy żywność na naszej zmieniającej się planecie.

Następny rozdział